17 Nisan 2012 Salı

A.MİKHALCHİSHİN'İN SEMİNER NOTLARI (8) AÇILIŞ SİSTEMLERİ VE HESAPLAMA YÖNTEMLERİ


Bir Rus satranç antrenörünün şöyle bir sözü var: Satrancın en kolay öğrenilen bölümü açılış bölümüdür.
Açılış konusunda çok kitap var. Yuri Averbakh’ın bir kitabı var, orada satranç kariyerinin nasıl başladığını anlatan bir yazısında “kötü açılış yoktur, kötü oynanan açılışlar vardır” der. Ama, çocukların bazı açılışların ardındaki ana fikirleri anlamaları zordur.  Çocuklar oyunlarında ilk önce ne yaparlar? Aldıkları taşları sayarlar.

Çocuklara ilginç gelen değerlendirme elemanları:
1.Materyal durumu
2.Şahın güvenliği
Açık sistemlerin (açılışların) önce öğretilmesi en uygun olandır. Çünkü taktik temalara ulaşmak ve onları anlatmak kolaydır.
Yeni başlayanlar için en iyi ilk hamle 1.e4’tür. İleride 1.d4 de öğretilebilir.
Açılış öyle bir bölümdür ki hiçbir zaman tam öğretilemez, illâki bir yanı noksan kalır.
Açılış, mutlaka oyun ortası ve taktik hamlelerle birlikte anlatılmalıdır. Açılışlarda antrenörün aradığı gelişim hamleleri eski büyük ustaların oyunlarında vardır. Kötü antrenör, başlangıçta kendi oynadığı açılış sistemini benimsetendir. 1.e4, ve devamı açık açılışlar 2 yıl oynatılmalı; kapalı açılışları öğretmekle başlamak da çocuğa yapılacak en büyük kötülüktür.
Antrenör, kendi oynadığı açılışları evet kolay anlatır ama bu demek değildir ki bu, öğrenci için de iyidir.
İlk önce İtalyan okulu, sonra gambitli sistemler (Şah Gambiti) öğretilebilir. Şah Gambiti açılışı, materyal değişmenin en kolay anlatıldığı örneklerle doludur.
Öğrencilerin gambitleri, simultanelerde (Çok masa gösteri oyunu) ve yıldırım turnuvalarında hem beyazla hem siyahla oynamaları gerekir. Genç oyuncuların her 2 yılda bir yeni açılış sistemini çalışmaları gerekir. Daha kısa süre yararlı olmaz. Yeni bir açılış sistemini benimsendikten sonra öğrenci eskisinden iyi oynadığını kendi görür, anlar, karşılaştırma yapar.
Açılış tuzakları:
Sistemin içinde olan açılış tuzakları ve kandırmaca tuzaklar olarak gruplandırılabilir
Rakibim görmezse diye hamle yapılmaz.
Özel oyuncuların özel tuzakları vardır. Tuzaklar oyunun bir parçasıdır.

Psikoloji
1.Antrenörün satranç oyununu sevmesi  ve sevgisini çocuklara aktarabilmesi gerekir.
2. Satranç öğreticisinin psikolog özellikleri olmalıdır. Antrenör bu özellikle ilgili pedagojik eğitim almalıdır.
3. Antrenör, bireysel yaklaşım kabiliyetine sahip olmalıdır. Açılış sisteminin seçilmesinden itibaren satrançta her şey bireyseldir.
4.Satrancı seven çocuk, antrenör olmadan da birçok bilgiye ulaşabilir.  Antrenörün vazifesi, satrancı seven çocukların yeteneklerini geliştirmek olmalıdır. Bu da psikolojik yaklaşımla olur.


HESAPLAMA YÖNTEMLERİ VE GENÇ OYUNCULARIN TİPİK HATALARI

Hesaplama çalışması iki nedenle önemlidir:
1-Gençlerin ilgisini çeker.
2.Bu bir çalışmadır, çalışan usta olur.

Smyslov’a göre 4 taktik eleman (motif):

1.Şah çekmek: Bir anda her şeyi durdurur. Problemleri çeşit çeşittir.
2.Açmaz          : Açmaza karşı doğru (yeterli) savunma da yoktur. Açmaz, sonucu belirleyicidir.
3.Çifte tehdit  : Bronstein, satrancın bir çeşit çifte tehditler oyunu olduğunu söyler. Düşük yüzdeli de olsa çifte tehdide karşı çifte savunma yapılabilir. 
4.Son sıra        : Son sıra zayıflığı ve “hava deliği” sorunu gözden uzak tutulmamalıdır
Bu motif tipiktir, her zaman karşımıza çıkar.

 Taktik elemanlar, hesaplamada kullanılır. Ne yönde hesap yaparız? Rakip şaha saldırı yönünde. Hesaplama planın yönüdür. Rakibin de hesabı olabilir. Durum: Hem kendimizin hem rakibimizin hamlelerini hesaplayacağız. Hesaplamak analiz etmektir. Satranç oyuncusunun gücü hesaplama yeteneğiyle bağlantılıdır.
Hesaplamada iki büyük sıkıntı:
1.Kendi planımıza bağlı olmamak, gereksiz sapmalar yapmak.
2. Rakibimizin planını göz ardı etmek, hesaba katmamak.
Rakibimizin doğrudan tehditleri ve hesaplama sırasında değişen taktik motifleri gözden kaçırmak da sıkıntıya yol açar.
Satrançta en etkili hızlandırma yöntemi şah çekmektir. Ardında 2-3 fikir barındıran hamleler genellikle iyidir.
Konum 1
B/Şg1, Vh6, Ke1, Af5, c3, d4, g2, h2
S/Şh8, Vb2, Kf8, Ab3, Af6, a7, b6, c4, d5, h7

1…Vf2+
Şah çekmek her şeyi alt üst etti.
Hesaplama yöntemindeki bir diğer sıkıntı, sonuna kadar hesaplamamaktır.
Konum 2
B/ Şg1, Ve4, Ke5, Fe1, c3, d5, f4, h3
S/ Şd8, Vg4, Kf8, Kd1, a6, b5, g3, g7










Siyah,
1…Vxf4 hamlesini 2.Ke8+ yüzünden kötü buldu. Halbuki devam etseydi kazanacağını görecekti.
Botvinnik Okulu’nda  ana konu, oyuncuların kendi oyunlarını analiz etmeleriydi. Öğrencinin kendi oyununu analiz etmesi çok önemliydi.

Konum 3
B/Şh1, Vh3, Kd1, Kf1, Fb1, Ah7, a3, b2, f4, g2, h2 (11)
S/Şg8, Vf2, Ka8, Ke8, Fb7, Af8, a7, b6, c5, f7, g7, (11)










1…Ked8?? 2.Af6+ 1-0
Kombinezon nedir? Belli bir amaca ulaşmak için taktik elemanlar içeren hamleler dizisi… Bu bir kombinezon mudur? Evet… Şah çekmek ve çifte vuruş.
Oyunu kazanmak, materyal kazanmaktan geçer.

Konum 4
B/ Şg1, Kc7, Fb2, b4, e4, f2, g2, h2, (8)
S/Şf7, Kh8, Fe7, c6, e6, f6, g7, h7, (8)
Beyazların son sırası sıkıntılı. Bu sıkıntıdan nasıl yararlanırız?  
1…c5! Çifte saldırıya hazırlık.
2.bxc5 Kb8  0-1

Konum 5
B/Şg4, Vf6, Ag5, a5, b5, f4, (6)
S/ Şg8, Vd5, Ac5, a7, b6, d6, g6 (6)

Burada siyah, hangi taktik motifle kazanır? Şah çekmek ve çifte saldırıyla.
1…Vg2+ 2.Şh4 Vh1+ 3.Şg4 Vh5+  4.Şg3 Vxg5+  ve 5…Ae4+  0-1

Konum 6
B/Şg1, Ad7, a2, b2, c3, f5(6)
S/Şg7, Ff3, a6, b7, c5, g5 (6)
1.f6+ Çifte saldırı. 1-0
Konum7
Leko-Kasparov
B/Şc2 , Ag6, a2, c6
S/Şe6, Fg5, a3, f4
Leko, sıralamayı yanlış yaptı oyun beraberlikle  bitti.
1.Ae5
1.c7
Berabere olur.
1.Af8! 1-0

Konum 8
B/Şg1, Vf4, Ka6, Fd4, e3, f3, g2, h3 (8)
S/Şh7, Ve8, Kd7, Ad5, a7, f7, g7, h6 (8)
1.Kxh6+
Beyaz, Ve5’i gördü, Fc5’i kaçırdı. Özel bir yapı inşa etmeli.

Konum 9
B/Şg1, Vh6, Ke1, Ke3, Fg2, Af3, a2, c3, f2, g3, h2 (11)
S/Şa8, Vc2, Kd8, Kf8, Fa4, Ac6, a7, b6, f6, g6, h7 (11)
Yine Botvinnik
1.Ad4 1-0

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder