ADRİAN MİKHALCHİSHİN'İN SEMİNER NOTLARI (5) TAL'İN TAŞ DEĞİŞTİRME YÖNTEMİ

Eski ustalardan biri, Tarrash veya Marshall, “Konsatrasyon önemli bir etkendir.” diyor.

Satranç insanlara konsatrasyonu da öğretir. Çocukların konsatrasyonu konusunda psikologlardan destek almak gerekir.

Mikhail TAL

TAL’İN YÖNTEMİ: “Taşları Eşit Bir Şekilde Değiştirmek”

Bu yöntem Tal tarafından keşfedilmedi ama etkili bir şekilde kullanıldı. Antrenörler için bu yöntemi öğretmek ve uygulatmak çok önemli. İki hafif alete karşı, kale ve piyon karşılaştırması nasıl yapılır? Değişim ne zaman yapılmalıdır?

Tal, bu soruların cevaplarını çok iyi biliyordu ve değişimi rakibinin ummadığı  zamanlarda yapıyordu.

Tal-Savon, Baku, 1972

24.Axb7 Tal, yöntemini kullanıyor.

Hat açarken ağır taşlar kullanılır. Kaleler önde vezir arkada olmalıdır. Konumda bir fikir varsa o uygulanmalı, takip edilmelidir.

Kale ve iki piyon alabiliyorsan her zaman iki alet ver! Özellikle oyun sonunda ver. İki taşın kuvveti nedir?

24.Axb7 Kxb7 25.Fxa6 Ka8 26. Fxb7 Vxb7 Hesap tamam. 27. Vb3 Ka6 28. b5 cxb5 Tal kalelerinin bulunduğu hattı açtırdı. 29.Kc7 Vb6 30.axb5 Ka5 31.K1c6 Vxb5 32.Vxb5 Kxb5 33.Kxf6 Fe8 34.Kc8 Şg7

35.Kf3!

İki hafif alete karşılık bir kale vermek mümkün.( 35.Kxe8 Şxf6 36.Kxf8) Tal, daha iyisini gösteriyor. 35.Kf3 Çifte tehdit. O, vermeden alıyor.

İyi şey, en iyi şeyin düşmanıdır.

Ribli-Tal, 1985

20...Axf2!

Yukarıdaki konumda siyahın aday hamleleri: …Vxf5,  veya …Fxf2

Fakat Tal, 20…Axf2 oynadı. Neden? Kötü taşı değiş!

Makaganov’un sözleriyle “İki tarafta da tehdit yoksa en zayıf taşı geliştirmelisiniz veya gözden çıkarmalısınız, değiştirmelisiniz.”

Yaptığınız fedanın rakibinizin taşlarını geliştirmesi karşılığında siz de bir şeyler kazanmalısınız. Attığınız taş ürküttüğünüz kurbağaya değmeli.

Oyun şöyle devam etti: 21.Kxf2 Fxf2 22. Şxf2 Ve6 23. Fc1 g6 24.Vg5 f6 25.Vh6 f5 26.Şg2 Kxf3 27.Axf3 Vxd1 0-1

Tal-Johanessen, Riga, 1959

15…a6

Tal’den yeni bir konuma bakıyoruz. Pozisyonu nasıl değerlendirelim. Problem nedir? Tehdit nedir? Bazı hamlelerle siyahın gelişiminin önlenebileceğini düşünüyorum. Siyah taşların problemi var: Gelişmemiş, mücadeleden uzak iki taşı var.

Beyaz taşlar ise daha gelişmiş, onlar merkezde.

15…a6,

Ab5’i önledi. Burada, 16.Ad5 oynanabilir mi? Evet.

16.Kfd1 Va5 17. Vc4 İşte Dünya Şampiyonu hamlesi! Her şeyi görüyor ve oynuyor. Siyah ne yapabilir?

Tal, merkezde taş avantajını sağladı. Bunu taş feda ederek yaptı.

Açık hat yoksa kalelerin aktifliğinden söz edilemez.

Burada derse ara verdik çünkü Topalov ile Kramnik arasındaki  tuvalet krizinin,  oyunların tartışılmasının önüne geçtiği,  gürültülü  Dünya Şampiyonluğu finalindeki Kramnik’in danışmanlarının semineri ziyaret edeceği haberi geldi.Mikhalchishin, danışmanlar gelene değin bir soru üzerine öğrencilerin psikolojik hazırlığı üzerine konuştu:

 Psikolojik hazırlıkta 2 ip ucu:

1.Motivasyon ve durum belirleme

(Öğrencimiz) Satranç oynamak istiyor mu?

Aç (mı?)

Tembel mi?

Baskı yapmamak lazım. Yoksa motivasyonunu kaybedecekler. Çocuğun karakterini de bilmek lazım.

2.Uyku

Bu çok büyük bir problem.

Çocuklar, varyasyonları kafalarından geçirmeyi engelleyemiyorlar. Yoga uygulayın, yararlı olabilir.

Turnuvadan 4-5 gün önce çalışmayı kesin. Yürüyüş, sinema, başka etkinlikler önerin.  Her turdan sonra 30 dakika sıcağı sıcağına analiz yapın. Sonra akşamları 1 saat teknik çalışma. Turlardan 15 dakika önce konuşarak motivasyon.

Kramnik’in ekibi, geldiler. 7 kişilik bir ekiple Dünya şampiyonluğu finaline çok iyi hazırlandıklarını, final maçındaki oyunların kalitesinin tuvalet krizi nedeniyle düşük olduğunu, bunun sorumlusunun Topalov ve ekibi olduğunu  ve bundan böyle Topalov ve ekibini yok saydıklarını söylediler. İzin isteyip gittiler.

Adrian Mikhalchishin seminerine, öğretim panosuna, yine hızla ve sevecenlikle,  “önemli” diye vurguladığı   bir oyun sonu konumu dizerek  devam etti. Bu konumun Tal’in oyunlarından mı başka oyundan mı alındığını anlayamadım, kimseye de soramadım. İşte konum:

B/Şh1, Kb5,a4, g3, h2 (5)

S/Şe6, Fd8, Ac6, g6,h7 (5)

Önemli Bir Oyun Sonu Konumu

Tahtada vezirler varken iki hafif alet kaleden üstün sayılır. Ama oyun sonunda  kale, iki hafif aletle baş eder.

Yukarıdaki konum, öncelikle “a” piyonunun nasıl sürüleceğini göstermesi, diğer yandan taş değişimleri sonucunda böyle oyun sonlarında nasıl oynanacağını bilmek bakımlarından çok önemlidir. Piyonların hangi karelerde konuşlandırılacağı konusunda da önemli  bir örnek.

İkinci zayıflık çok etkili olur. Siyaha h5 sürdürmemek gerekir.

1.g4!!

Hangi kanatta kazanacağınıza karar verin.

Şimdi beyazın zayıf karesi:h4

Zayıflık şahtan uzak olmalı, korunması zor olmalı…

Bu konumda beyazın ana amacı a piyonunun önündeki blokajı kaldırmak. Plan yapmanın ve yapılan planı uygulamanın güzel bir örneği. İkinci zayıflık oluşturmayı başarırsa beyaz, siyah taşların iş birliğini bozar.

a5 sürüşü mümkün olsa da oyun berabere bitebilir.

Kale ve piyon oyun sonunda iki hafif aletten üstündür.

Açık hattı ele geçiremiyorsan ikinci zayıflık işe yaramaz. Bunlar birbirleriyle ilişkili kavramlar. Açık dikey olmazsa kale ile kazanamazsınız. Açık hattı ele geçiremiyorsan rakip taşları pasifleştir

Taş değişimini tetikleyen etmenler:

1.Geçer piyon olşumu

2.Aktif kale

3.Rakipte oluşturulan ikinci zayıflık

Konuyla ilgili bakılacak oyunlar:

Beliavsky-Geller, 1975

Tal-Petrosian, 1964

Polugaevsky-Tal

İlivitzky-Spassky, 1955

Devam Edecek